Đến nay,àocảnkhiếnôngTrumpkhótrởthànhChủtịchHạviệhút hầm cầu biên hòa ít nhất ba đảng viên Cộng hòa, gồm hạ nghị sĩ Troy Nehls, Greg Steube và Marjorie Taylor Greene, đã tuyên bố rằng họ sẽ ủng hộ cựu tổng thống Donald Trump trở thành Chủ tịch Hạ viện, thay thế Kevin McCarthy, người vừa bị bãi nhiệm hôm 3/10.
"Tuần này, khi Hạ viện Mỹ họp trở lại, việc đầu tiên tôi làm sẽ là đề cử Donald Trump làm chủ tịch", Nehls cho hay. "Tổng thống Trump, tổng thống vĩ đại nhất đối với tôi, đã có lịch sử được chứng minh là luôn đặt nước Mỹ trên hết và sẽ khiến Hạ viện vĩ đại trở lại".
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại một cuộc mít tinh ở Pennsylvania hồi tháng 7. Ảnh:Reuters
Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, hạ nghị sĩ Steube viết ngắn gọn: "Bầu Donald Trump làm Chủ tịch Hạ viện".
Hạ nghị sĩ Greene cho biết Trump là "ứng viên duy nhất cho vị trí Chủ tịch Hạ viện" mà bà ủng hộ. "Chúng ta có thể đưa ông ấy lên làm lãnh đạo Hạ viện, sau đó bầu ông ấy làm tổng thống", bà nói.
Trả lời phỏng vấn kênh Fox News ngày 5/10, Trump cho hay ông sẵn sàng nhận vai trò chủ tịch "trong thời gian ngắn vì đảng Cộng hòa" cho đến khi Hạ viện tìm được người lãnh đạo lâu dài.
Chủ tịch Hạ viện là vị trí quyền lực có thể quyết định thành bại chương trình nghị sự của tổng thống Mỹ, cũng như duy trì hoạt động hiệu quả của cơ quan lập pháp. Ghế này trong lịch sử Mỹ thường thuộc về đảng chiếm đa số tại Hạ viện.
Hiến pháp Mỹ đề cập rất ít về việc ai có thể giữ vị trí này, ngoài tuyên bố Hạ viện "sẽ chọn ra chủ tịch của họ", cũng không quy định Chủ tịch Hạ viện phải là nghị sĩ đương nhiệm.
Các nhà sử học và chuyên gia pháp lý suy đoán những nhà lập quốc Mỹ có thể cho rằng người đảm nhận công việc Chủ tịch Hạ viện sẽ được lựa chọn trong số các nghị sĩ được bầu, nên không quy định cụ thể về tiêu chuẩn ứng viên. Đây có thể là cánh cửa để những người chưa từng có kinh nghiệm lập pháp như ông Trump tham gia cuộc đua giành vị trí Chủ tịch Hạ viện.
Nếu ông Trump trở thành Chủ tịch Hạ viện, đây sẽ là điều chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Mỹ. Một số người không phải thành viên Hạ viện từng được đề cử trước đây, song chưa ai thành công.
Tuy nhiên, cánh cửa đến với chiếc ghế Chủ tịch Hạ viện của cựu tổng thống Mỹ được cho là khá hẹp. Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số tại Hạ viện với 221 ghế, đảng Dân chủ kiểm soát 212 ghế. Để được bầu làm Chủ tịch Hạ viện, ông Trump sẽ phải nhận được ít nhất 217 phiếu ủng hộ. Toàn bộ nghị sĩ đảng Dân chủ nhiều khả năng sẽ phản đối ông, trong khi nhiều thành viên Cộng hòa theo đường lối trung dung cũng không muốn ủng hộ cựu tổng thống.
Ngoài ra, cơ hội đảm nhận ghế Chủ tịch Hạ viện của ông Trump cũng đang vướng rào cản bởi một điều luật do chính đảng Cộng hòa đề ra.
Điều 26 trong Quy tắc Hội nghị đảng Cộng hòa tại Hạ viện được thông qua hồi tháng một quy định rằng "thành viên trong ban lãnh đạo đảng Cộng hòa sẽ phải từ chức nếu bị truy tố về một trọng tội có thể khiến họ bị phạt từ hai năm tù trở lên".
Chủ tịch Hạ viện là chức danh nằm trong ban lãnh đạo đảng Cộng hòa, nên quy định trên nhiều khả năng sẽ ngăn ông Trump làm Chủ tịch Hạ viện, vì ông đang bị truy tố về nhiều tội danh nghiêm trọng có thể phải chịu mức án ít nhất hai năm tù.
Cựu tổng thống Mỹ hiện đối mặt tổng cộng 91 cáo buộc hình sự trong 4 cáo trạng ở cả cấp bang và liên bang. Ngoài ra, ông cũng là bị đơn trong hàng loạt vụ kiện dân sự.
"Chúng ta không muốn một người bị kết án trở thành tổng thống Mỹ", cựu thống đốc New Jersey Chris Christie, người kịch liệt phản đối ông Trump, nói với CNBC hôm 4/10. "Trong khi đó, một số người thích đùa ở Đồi Capitol lại nói rằng hãy để ông ấy trở thành Chủ tịch Hạ viện".
Theo Ron Elving, giảng viên đại học, chuyên gia phân tích cấp cao tại NPR News, quy định trên sẽ khiến các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện ngần ngại bầu cho Trump. "Tôi không nghĩ một đảng viên Cộng hòa bình thường muốn tham gia vào việc trao cho cựu tổng thống Trump quyền đóng cửa chính phủ", ông nói.
Vũ Hoàng (Theo Washingtonian, Newsweek, Hill)